MUZEUM ARCHEOLOGICZNE
6416
W cyklu "Prezentujemy zbiory Muzeum Archeologicznego w Neapolu" GLADIATOR . Cóż każdemu z nas wydaje się zapewne, że dokładnie wie, kim byli gladiatorzy, ale jednak mimo wszystko coś tam o nich napiszę. Samo słowo "gladiator" pochodzi od słowa "gladius" czyli miecz. Gladiatorami byli przeważnie niewolnicy, toczyli oni walki na arenach. . Zwyczaj walk gladiatorów Rzymianie przejęli od Etrusków i Samnitów. Wywodził się on z rytualnych ofiar z ludzi, składanych podczas uroczystości pogrzebowych. Herodot wskazywał na Scytów jako prekursorów tych krwawych rytuałów. . W Rzymie pierwsze walki gladiatorów (munus) odbyły się w III wieku p.n.e., w okresie wojen punickich. W 105 p.n.e. odbyły się pierwsze zawody gladiatorskie. Gladiatorzy zazwyczaj wywodzili się z jeńców wojennych, głównie z Traków, Galów i Germanów, ale do szkół trafiali również przestępcy oraz ludzie wolni, zmuszeni do tego nędzą lub zadłużeniem. . Walki gladiatorów były jedną z najpopularniejszych rozrywek rzymskich, ale wbrew naszemu mniemaniu rzadko kończyły się śmiercią któregoś z nich (dotyczyło to średnio 10% walk), a powodem był duże koszty wyszkolenia dobrego gladiatora. Gladiatorami bywały też o dziwo kobiety, ale trudno jest ocenić skalę tego zjawiska z uwagi na znikomość materiałów. Wiadomo, że na początku III w. kobietom zakazano walk na arenach, jednak zakaz ten nie zawsze był przestrzegany i walki z ich udziałem zdarzały się aż do przełomu V i VI w. . Początkowo, do czasu powstania Koloseum, głównym ośrodkiem walk gladiatorskich była położona w Kampanii Kapua, w której istniały najsławniejsze szkoły gladiatorskie i największe areny. Walki nie można było uniknąć, gdyż biernych zawodników chłostano lub kłuto rozżarzonymi prętami. Między walczącymi pojawiał się sędzia, który czynił im uwagi. Nie wiadomo, które chwyty były niedozwolone. . Wyróżniano trzy charakterystyczne – pod względem etnicznym – typy gladiatorów: + Samnita (Samnis) – najstarszy typ ciężkozbrojnego gladiatora; nosił hełm z zasłoną i pióropuszem, uzbrojony był w owalną tarczę, miecz i włócznię, na jednej łydce miał nagolennicę, a na prawym ramieniu, przedramieniu i obojczyku skórzaną ochronę (manicae). Na nagim torsie nosił płytkę z brązu. + Gal (Gallus) – ciężkozbrojny gladiator – nosił okrągły lub grzebieniasty hełm, długą lub owalną tarczę, uzbrojony był w miecz i sztylet, z prawą ręką chronioną przez rękaw. Pozbawiony ochrony i nagolennic. + Trak (Thraex) – uzbrojony w długi zakrzywiony nóż (sica), osłonę stanowiła mała kwadratowa lub owalna tarcza (parma). Hełm spiczasty, zawsze zwieńczony głową drapieżnego ptaka, (kojarzącego się Rzymianom z mitologicznym gryfem). Nagolennice miał wyższe, ochronny rękaw, tors nagi. . Inne typy gladiatorów to: + Andabata – ubrany w kolczugę, walczył pieszo lub konno w hełmie z zasłoną bez otworów na oczy. + Bestiarius – był wyposażony jedynie w sztylet lub włócznię i walczył z dzikimi zwierzętami (w walkach zwanych venatio) często ponosząc śmierć. + Dimachaerus – walczył bez hełmu, używał dwóch sztyletów. + Eques – walczył konno mieczem i włócznią, miał okrągłą tarczę. + Essedarius – walczył na rydwanie zaprzężonym w dwa konie (essedum), powożonym przez woźnicę. + Laquearius – używał sznura z pętlą, podobnego do lassa. + Myrmilo (murmillo) – osłaniał głowę hełmem przypominającym głowę ryby mormylos; dodatkowo był wyposażony w osłonę ramienia, miecz oraz podłużną tarczę. + Provocator lub Secutor – najczęściej wystawiany był przeciw Samnicie; jego rynsztunek i uzbrojenie różniły się w zależności od rodzaju walki. + Retiarius (sieciarz) – walczył trójzębem lub harpunem z ości tuńczyka, sztyletem oraz siecią, bez hełmu; . No to teraz wróćmy do naszego muzealnego posągu. Wykonany został z białego marmuru pod koniec II w. n.e. Jego wysokość to 190 cm. Nr katalogowy 6416. Przedstawia nagą postać męską w pozycji stojącej. Właściwie o nazwaniu tej rzeźby gladiatorem zadecydowała zapewne umięśniona klatka piersiowa, bo żadnych gladiatorskich rekwizytów przy postaci nie widać.
Autorka wpisu zaprasza wszystkich chętnych na zwiedzanie Podziemnego Neapolu PO POLSKU również po rosyjsku oraz na tzw SPACERY Z SOKRATESEM
Comentarios