MUZEUM ARCHEOLOGICZNE
6159
zdjęcie: Ewa Krystyna Górecka
W cyklu "Prezentujemy zbiory Muzeum Archeologicznego w Neapolu" POPIERSIE ANTYSTENESA
.
Stanowi ono element "galerii filozofów", bo i Antystenes, choć nie tak sławny dziś jak wielka trójca czyli Sokrates - Platon - Arystoteles. to jednak był jednym z wybitniejszych myślicieli antycznych. I choć zapewne niewielu zna czy pamięta jego imię, to wszyscy posługują się pojęciem "cynizmu", które to wywodzi się od Antstenesa i jego szkoły.
.
Antystenes żył na przełomie V i IV w. p.n.e., był jednym z uczniów Sokratesa i uważany jest za twórcę cynizmu. Nazwa szkoły wzięła się albo od gimnazjum Kynosarges w Atenach, gdzie nauczał Antystenes, albo od przezwiska psy (pies – grec. kýon, w dopełniaczu: kynós) nadanego cynikom od właściwego im zwyczaju publicznego załatwiania wielu potrzeb, również fizjologicznych. Zwykłym Psem nazywano na przykład Antystenesa.
.
Antystenes nauczał, iż jedynym szlachectwem jest cnota, której można się nauczyć i która nie wymaga niczego prócz siły moralnej. Podobnie jak Sokrates krytykował ateński system demokracji i na przykład doradzał Ateńczykom, by głosowali, aby osły były końmi, a w odpowiedzi na zarzut o niedorzeczności powiedzieć miał:
"A przecie i wasi generałowie, w rzeczywistości zupełnie niekompetentni, są dowódcami tylko na mocy głosowania" (aż chciałoby się odnieść to do naszych współczesnych polityków, czyż nie?)
.
Antystenes traktował przyjemność jak zło, ponieważ człowiek, który jej szuka, staje się niewolnikiem zmysłów, tracąc panowanie nad sobą. Nauczał też idei trudu (ponos), która zakładała wysiłek ze strony człowieka zmierzający do zwalczania pożądań, przyjemności, pragnień i konwencji społecznych. Trud uznawał za cnotę - i tu się z nim akurat bardzo zgadzam.
.
Według cyników jedynym prawdziwym dobrem i celem życia jest sama cnota, a wszystko inne powinno być dla człowieka całkowicie obojętne. Aby osiągnąć stan cnoty należy wobec tego całkowicie zobojętnieć na wszystko inne. Ostateczną konsekwencją takiego rozumowania stało się przyjęcie zasady, że stan doskonałej obojętności jest równoważny prawdziwej cnocie. Obojętność ta była rozumiana przez cyników jako rodzaj całkowitej abnegacji swoich osobistych potrzeb. Bogaci cynicy przystępując do szkoły rozdawali majątek, a jedyna własność, jaką posiadali to chiton, kij oraz charakterystyczna dla nich torba wędrowca na drobne przedmioty. Żywili się oni czymkolwiek, pili zimną wodę, mieszkali w przygodnych schronieniach. Oprócz tego obojętność ta polegała na oderwaniu się i lekceważeniu tradycji, wszelkich struktur społecznych i powszechnie przyjętych obyczajów.
.
Powiedziałam wyżej, że mało kto zna dziś imię Antystenesa, jednak wszyscy posługują się terminem "cynizm", który swymi korzeniami sięga nazwy jego szkoły. Jednak współczesne znaczenie słowa cynizm nie ma wiele wspólnego z filozofią cynicką. Jest to negatywne określenie postawy, polegającej na braku wiary w dobre intencje, altruizm i ludzką życzliwość i doszukującej się w przejawach działań opartych na tych wartościach ukrytego interesu własnego. Wzięło się ono z faktu, że późni cynicy pożyczali żywność i pieniądze od przyjaciół, a gdy nadszedł czas zwrotu, zachowywali się obojętnie. Ludzie stopniowo dochodzili do wniosku, że doktryna ta jest stosowana na wyrost i nieszczerze. W nieco innym sensie za cyników uważa się tych, którzy odrzucają istnienie obiektywnej prawdy i dobra oraz twierdzących, że każda opinia może zostać uznana za prawdziwą lub fałszywą zależnie od okoliczności i gry interesów poszczególnych osób.
.
No a wracając do naszej rzeźby została ona wykonana w I poł. II w. n.e. częściowo z marmuru pentelickiego, częściowo z tzw. marmo lunense, popiersie mierzy sobie 54 cm, a nr katalogowy to 6159.
Autorka bloga zaprasza wszystkich chętnych na zwiedzanie Podziemnego Neapolu PO POLSKU (również po rosyjsku) oraz na tzw SPACERY Z SOKRATESEM
Comments