MUZEUM ARCHEOLOGICZNE
882
W cyklu prezentujemy zbiory Muzeum Archeologicznego w Neapolu" SERAPIS . Jest to figurka o wymiarach: wysokość 29 cm, szerokość 17 cm, wielkość 10,2 cm wykonana gdzieś pomiędzy IV a I w. p.n.e. z tzw. serpentynu. Przedstawia siedzącego Serapisa z długą brodą, ubranego w długą tunikę, z odkrytymi ramionami. Posążki tego typu wykonywano w czasach hellenistycznych, ale ich produkcja trwała aż do epoki rzymskiej stąd zapewno trudno precyzyjnie ustalić czas powstania. Nr katalogowy 882. . Figurka wykonana została, jak napisałam z serpentynu. Serpentyn to uwodniony krzemian magnezu, minerał o zielonkawej barwie, mogącej przybierać różne odcienie zieleni. Występuje zwykle w postaci mikrokrystalicznych skupień zazwyczaj w skupieniach zbitych, drobnoziarnistych,igiełkowych, łuseczkowych, włóknistych. Jest kruchy, rozpuszcza się w kwasie solnym i siarkowym. Występuje w żyłach łupków, wapieni, marmurów. Jest minerałem skałotwórczym serpentynitu. Duże złoża serpentynu występują w Kanadzie - Quebec, Rosji - Ural i Włoszech. . No a Serapis, po włosku Serapide to bóstwo łączące w sobie cechy niektórych bogów egipskich i greckich. Otoczone szczególną opieką przez dynastię Ptolemeuszów, czczone było w świątyniach zwanych Serapejonami. . Najstarsza wzmianka o Serapisie pochodzi z 323 r. p.n.e. ale jego kult narodził się w Egipcie jeszcze przed podbojem i związany był z czcią oddawaną w Memfis świętemu bykowi Apisowi, którego po śmierci balsamowano i składano w grobowcu. Zgodnie z egipską mitologią Apis stawał się wtedy Ozyrysem, a zbiorowa dusza zmarłych zwierząt czczona była jako Osor Hapi. Greccy mieszkańcy Egiptu sprzed epoki hellenistycznej nazywali go Serapisem. W związku ze znacznym wzrostem obszaru, na który zaczęła rozprzestrzeniać się kultura grecka, zjawiskiem charakterystycznym okresu hellenistycznego, było upowszechnianie się kultu bogów potężnych i uniwersalnych, których oddziaływanie wykraczało poza ramy polis. Takim potężnym bóstwem był Serapis, który identyfikowany był przede wszystkim z Dionizosem i Zeusem, a od Asklepiosa przejął zdolność uzdrawiania. Odniesienia do egipskiego Ozyrysa akcentowane były poprzez więź ze światem podziemnym oraz małżeństwo z Izydą. Przedstawiany był jako siedząca na tronie postać, przypominająca Hadesa lub Plutona (bóstwa chtoniczne). Na głowie miał kosz (łac. modius), pojemnik na ziarno, który był greckim symbolem krainy zmarłych. Bóg dzierżył berło oznaczające władzę. Towarzyszył mu Cerber, strażnik zaświatów, leżący u jego stop oraz wąż, prawdopodobnie nawiązujący do ureusza, egipskiego symbolu władzy. . Ptolemeusze najprawdopodobniej wspierali kult Serapisa po to, aby wśród różniących się etnicznie i kulturowo poddanych uzyskać większą jedność i posłuch. Praktyki religijne związane z Serapisem były ściśle powiązane z kultem Izydy, a ich celebracja ewoluowała w kierunku misteriów. Związany z nimi wątek pasyjny, mający swoje korzenie w micie o Ozyrysie, silnie oddziaływał na wyobraźnię i emocje wiernych. Opłakiwano śmierć i radowano się ze wskrzeszenia bóstwa. Praktykowano oczyszczenie poprzez obmycie (np. w rzece) i uwolnienie od grzechów (nie przypomina to wam czasem naszego Jana Chrzciciela?). Wierzono również, że Serapis podobnie jak Asklepios leczy, przekazując we śnie szczegóły terapii. . W I wieku p.n.e. u schyłku Republiki rzymskiej kult Serapisa i Izydy zaczął rozwijać się również w Italii. Ze względu na silne akcenty eschatologiczne, a co za tym idzie potrzebę opieki bóstwa, które mogłoby zapewnić zbawienie w życiu pozagrobowym (wątek ozyriański), szybko zyskał wielu zwolenników szczególnie wśród niższych warstw ludności. Kres kultowi Serapisa położyło dynamicznie rozwijające się w okresie późnego antyku chrześcijaństwo. W IV wieku n.e. doszło nawet do aktów agresji ze strony wyznawców rodzimej religii, którzy odpowiedzieli w ten sposób na wyśmiewanie ich wierzeń przez patriarchę Aleksandryjskiego Teofila. W efekcie tych zdarzeń cesarz Teodozjusz I Wielki, samemu będąc zagorzałym zwolennikiem nowej religii, zakazał praktyk pogańskich, a Serapejon zburzono.
A tu jeszcze możliwość zobaczenia innego Serapisa w technologii 3D
Autorka wpisu zaprasza wszystkich chętnych na zwiedzanie Podziemnego Neapolu PO POLSKU również po rosyjsku oraz na tzw SPACERY Z SOKRATESEM
Comments